آشنایی با علائم گاز گرفتگی و راه های مقابله با آن

رییس مرکز مدیریت حوادث و فوریت‌های پزشکی کشور نسبت به مسمومیت با گاز مونوکسید کربن به دنبال استفاده از وسایل گرمایشی نامناسب در فصل سرما هشدار داد و گفت: سردرد، سرگیجه، استفراغ و کاهش سطح هوشیاری از علایم مسمومیت با گاز مونواکسید کربن است.

به گزارش ایسنا دکتر غلامرضا معصومی گفت: مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن نهایتا می‌تواند به اغما و مرگ منجر شود.
وی افزود: متاسفانه با وجود اقدامات و آموزش‌های انجام شده در جهت پیشگیری از مسمومیت با گاز مونواکسید کربن،‌ با شروع فصل سرما و به دنبال استفاده از بخاری‌ها و وسایل گرمایشی بویژه انواع غیراستاندارد آن، مواردی از گازگرفتگی و مسمومیت با گاز مونوکسید کربن را شاهد هستیم.
وی گفت: از ابتدای مهر تا 21 آبان ماه سال جاری در 31 مورد گازگرفتگی با اورژانس 115 تماس گرفته شده و به دنبال آن 35 دستگاه آمبولانس به محل حادثه اعزام شده است. تکنسین‌های اورژانس پیش بیمارستانی پس از ارائه خدمات پزشکی اولیه به افرادی که دچار گازگرفتگی شده بودند، 87 نفر را جهت دریافت مراقبت‌های بیشتر به بیمارستان منتقل کردند.
رییس اورژانس کشور میانگین زمانی رسیدن آمبولانس و تیم امدادی بر بالین مسمومین را 7 دقیقه و 15 ثانیه عنوان کرد و گفت: به دنبال اقدامات تیم امدادی اورژانس پیش بیمارستانی و ارایه خدمات به موقع، موارد گازگرفتگی حداقل تلفات انسانی را به همراه داشته است.
وی مکش نامناسب یا عدم مکش لوله‌های بخاری گازی یا نفتی، سوختن ناقص نفت بخاری، بد کار کردن شومینه گازی یا سوختن ناقص شومینه‌هایی که سوخت آنها چوب است، سوختن ناقص زغال (در منقل‌هایی که برای کرسی استفاده می‌شود)، سوختن ناقص یا نامناسب آبگرمکن، ژنراتورهای خانگی و در جا کار کردن خودرو در پارکینگ دربسته را از دلایل عمده مسمومیت با گاز مونواکسید کربن عنوان و تاکید کرد: پیشگیری از مسمومیت با گاز مونواکسید کربن امری ضروری است؛ در این راستا استفاده از از وسایل گرمایشی استاندارد، اطمینان از مکش کامل و مناسب لوله‌های بخاری‌ها، بازبینی صحت کار وسایل گرمایشی و باز بودن مسیر دودکش بسیار مهم است.
وی تاکید کرد: در صورت مشاهده مواردی مبنی بر گاز گرفتگی نخستین و مهم‌ترین اقدام برای نجات فرد مسموم، رساندن اکسیژن (هوای تازه) به وی است. به همین دلیل به محض مشاهده فردی که دچار گازگرفتگی شده، باید پنجره‌ها را باز کرد تا هوای تازه وارد فضای محیط شود. همچنین لازم است منبع نشت گاز شناسایی و قطع شده و سریعا با اورژانس 115 تماس گرفته شود.

 

فرایند تقطیر

بر اساس خواص فیزیکی اجزای مخلوط مایع، روش های مختلفی در تقطیر وجود دارد. ساده ترین روش آن حذف با تبخیر جزئی مداوم محلول در حال جوش و کندانس بخارات تشکیل شده است. زمانی که محلول می جوشد بخش سبک تر مایع بخار شده و به کنداسور هدایت می گردد. در کندانسور با سرد شدن بخارات کندانسه تشکیل شده و به محفظه جمع کننده می ریزد. با ادامه گرمایش بخش سنگین تر سیال که نقطه جوش بالاتری دارد بخار شده و این روند ادامه می یابد. در تقطیر ساده، کاهش پیوسته در تشکیل تقطیر وجود دارد.

کاربردهای تصفیه آب خانگی

دستگاههای تصفیه آب خانگی برای حذف یا کاهـش مواد زائد آب آشامیدنی بکار میروند. این مواد عمدتا عبارتند از :
الف ) سختی آب 
ب ) کلر و ترکیبات بیماریزای کلر
ج ) فلزات سنگین
د ) آلودگی های میکربی
در زیر به بررسی این پارامترها و روشهای تصفیه آن ها می پردازیم :
1- مواد زائد آب
الف) سختی آب 
املاح موجود در آب موجب بالا رفتن سختی آب می شوند 
تماس آب با ترکیبات آهکی موجود در زمین باعث ورود عوامل سختی در آب ها شده و معمولا آب های زیرزمینی از سختی زیادتری نسبت به آب های سطحی برخوردارند. 
سختی آب، عملا شاخص میزان فعل و انفعال آب با صابون است و برای شستشو با آب های سخت تر به صابون زیادتری نیاز است. سختی آب به مجموعه املاح کلسیم و منیزیم موجود در آب بر حسب میلی گرم در لیتر کربنات کلسیم اطلاق میشود. 
طبقه بندی آب ها از نظر سختی بشرح زیر میباشد :
آب های سبک 60-0 میلی گرم در لیتر
آب های با سختی متوسط 120-60 میلی گرم در لیتر
آب های سخت 180-120 میلی گرم در لیتر
آب های خیلی سخت بیشتر از 180 میلی گرم در لیتر
آب های سخت در درجه حرارت بالا در جداره کتری و دیگ های بخار رسوبات کربنات کلسیم ایجاد میکند. مطالعات اخیر نشان داده که مصرف آب های سخت تر بعلت وجود منیزیم و کلسیم مرگ های ناگهانی ناشی از امراض قلبی و عروقی را به شدت کاهش میدهد. 
در حال حاضر هیچگونه رابطه ای میان پیدایش سنگ کلیه و سختی آب گزارش نشده است. علاوه بر این وجود کلسیم و منیزیم در آبهای آشامیدنی سخت مانع جذب فلزات سنگین نظیر سرب، کادمیوم، روی و مس و رسوب آنها در استخوانها می شود.
در عین حال در نقاطی از روسیه که از آب های نسبتا سخت استفاده می کنند به مواردی از پیدایش سنگ در مجاری ادرار برخورده اند. این موضوع تقریبا در آب های با سختی 500 میلی گرم در لیتر کربنات کلسیم به اثبات رسیده است. 
از سوی دیگر در نقاطی که از آب های نرم تر استفاده می شود، به فشار خون، وجود چربی و کلسترول در خون برخورده اند که هر دوی این عوامل میتواند در مرگ های ناگهانی بسیار مؤثر باشد. به طور کلی میتوان گفت که در نقاطی که آب سخت مصرف می شود امراض قلبی کمتر از نقاطی است که ساکنین آنها آب های سبک تر مصرف می کنند. به علاوه بروز سکته های قلبی در نقاط با آب های سخت تر به مراتب کم تر از نقاط با آب های سبک تر است .
ب) کلـر 
برای میکرب زدایی، در تصفیه خانه های شهری کلر به آب افزوده میشود
کلر و ترکیبات آن برای ضدعفونی آب آشامیدنی در تصفیه خانه ها به آب اضافه میگردد. در سالهای اخیر تحقیقات بعمل آمده نشان داده اند که مواد آلی موجود در آب با کلر ترکیب شده و ایجاد تری هالومتان ها، کلرات و سایر ترکیبات جانبی مضر و سمی می نمایند که باعث بروز انواع بیماریهای صعب العلاج در انسان میگردند.
ج) فلزات سنگین 
فلزات سنگین از طریق نفوذ پساب صنعتی در آب آشامیدنی به انسان منتقل میشود
فلزات سنگین با توجه به توسعه شهرنشینی و صنایع که منجر به افزایش میزان فاضلاب و پساب تولید گردیده است، عمدتا از طریق دفع نادرست و غیربهداشتی فاضلاب شهری و پساب صنعتی وارد محیط زیست می گردد. مرگ و میرهای آبزیان در اثر تخلیه پساب های محتوی فلزات سنگین در دنیا و ایران بی سابقه نیست. سبزیجات اطراف تهران نیز که با فاضلاب آبیاری میشود از این آلودگی ها بی بهره نمیباشد. فلزات سنگین شامل سرب، جیوه، روی، نیکل، کرم، کادمیوم و غیره میباشد. وجود فلزات سنگین در غلظت بیش از استاندارد در آب شرب باعث عوارض مختلف نظیر مسمومیت، حساسیت شدید، ضایعات کروموزومی، عقب افتادگی ذهنی، فراموشی، پارکینسن، سنگ کلیه، نرمی استخوان و انواع سرطان منجمله سرطان پروستات میگردد. یکی از کارشناسان محیط زیست، آلودگی محیط مخصوصا آب با فلزات سنگین را بعنوان بزرگترین گناهی که بشر در طبیعت انجام میدهد ارزیابی نموده است..
د) میکرواورگانیزم های بیماری زا 
میکربها از طریق نفوذ فاضلاب انسانی در آب آشامیدنی به انسان منتقل می شوند
امراض مختلفی بوسیله آب به انسان منتقل می شوند. از جمله این امراض می توان وبا، حصبه، اسهال میکربی و خونی، هپاتیت، سل، دیفتری، انگلهای خونی و کبدی را نام برد. عوامل بروز این بیماریها که شامل تک یاخته ها، ویروس ها، باکتری ها، کرم ها و انگلها می باشند، از طریق نفوذ فاضلاب در آب آشامیدنی به انسان منتقل می شود. بیماری های ناشی از آب آلوده سالانه نزدیک به یک میلیارد انسان را در روی کره زمین مبتلا می کند و باعث مرگ حدود 10 میلیون نفر می شود.
2- منشاء آب 
آب لـوله کشی
آب تهران که از سدهای کرج، لار و لتیان تامین می گردد دارای کیفیت بالائی بوده و از این نظر معروفیت جهانی دارد. در سالهای اخیر بعلت کافی نبودن آب این سدها، برای تامین آب مورد نیاز تهران چاههای عمیق در سطح و حومه شهر حفر گردیده و آب آن به شبکه شهری اضافه گردیده است. آب این چاهها سختی آب تهران را بالا برده است و در صورتیکه قبل از ورود به شبکه تصفیه و گندزدایی نگردد می تواند از طریق نشت پساب منشاء آلودگی های انگلی و میکروبی و فلزات سنگین شود. از طرف دیگر بالا بودن مقدار کلر تزریقی در تصفیه خانه ها برای مقابله با این آلودگی ها موجب ایجاد آلودگی شیمیایی آب می گردد که علاوه بر طعم و بوی نامطبوع، کلر موجب ایجاد ترکیبات بیماری زای تری هالومتانها می شود. آب های شهری را بایستی قبل از استفاده از وجود میکرب ها و انگل ها و همچنین کلر و ترکیبات آن و در صورت موجود بودن، از فلزات سنگین پاک نمود.

دستگاه دیالیز

دستگاه دیالیز دستگاهی است که عمل جداسازی مواد سمی مانند اوره و آمونیاک از خون را انجام می دهد.از این دستگاه بعنوان جانشینی برای کلیه در صورت نارسایی یا از کار افتادن آنها استفاده می شود

دیالیز صفاقی

دیالیز صفاقی از غشائی که درون بدن قرار دارد ( غشاء پریتونیال یا صفاقی) به عنوان فیلتری برای پاکسازی و خارج کردن مواد زائد و مایعات اضافی از بدن و بازگرداندن سطح الکترولیت به حالت نرمال، استفاده می کند. در این نوع دیالیز، برخلاف همودیالیز، برای درمان نیازی به مراجعه به مراکز دیالیز نیست. در عوض، پس از آموزش داده شدن در مراکز دیالیز، خود بیمار می تواند در خانه و طبق برنامه ی زمانی خود، درمان را انجام دهد. دیالیز صفاقی گاهی می تواند در طول شب، هنگامی که بیمار خواب است، انجام شود.

 قبل از این که درمان دیالیز آغاز شود، لازم است که تا کاتتری درون شکم بیمار ( ورودی دیالیز) قرار داده شود. قرار دادن کاتتر معمولا 10 تا 14 روز قبل از این که دیالیز آغاز شود، انجام می شود. البته در مواردی ممکن است کاتتر بلافاصله استفاده شود اما به علت عوارض خطرناکی که ممکن است رخ دهد، این کاتترها متداول نیستند. به فرآیند انجام شدن دیالیز صفاقی، مبادله (exchange) گفته می شود. در یک روز معمولا 4 تا 6 مبادله انجام می شود که مراحل آن به شرح زیر است:

پر شدن(fill) : مایع دیالیز وارد حفره ی پریتونیال می شود.

ساکن شدن (dwell) : وقتی که مایع دیالیز در حفره ی پریتونیال قرار گرفت، مایع اضافی و ضایعات از غشاء پریتونیال وارد مایع دیالیز می شوند

تخلیه کردن :: پس از چند ساعت، مایع دیالیز تخلیه شده و با مایع جدید جایگزین می شود.

دیالیز صفاقی سیار مداوم

در حین CAPD ، محلول دیالیسیت به مدت 4 تا 6 ساعت درون شکم باقی می ماند. سپس بعد از گذشت این مدت زمان، محلول از شکم تخلیه می شود. پس از آن شکم با محلول دیالیسیت تازه دوباره پر می شود. در این نوع دیالیز لازم است بیمار 4 بار در روز محلول دیالیسیت را عوض کند. CAPD رایج ترین نوع دیالیز صفاقی است.

دیالیز صفاقی چرخان(سیکلی) مداوم

این نوع دیالیز نیز در خانه انجام می شود. در CCPD یک دستگاه به صورت اتوماتیک دیالیسیت را وارد شکم و سپس تخلیه می کند. این فرآیند حدود 10 تا 12 ساعت طول می کشد. بنابراین CCPD می تواند در شب، هنگامی که بیمار خواب است انجام شود.

همودیالیز

 همودیالیز عبارت است از تصفیه و دفع سموم از خون, توسط یک محلول و ازمیان غشاء نیمه تراوا(فیلتر همودیالیز). منافذ این غشاء به انداره‌ای هستند که الکترولیت‌ها, اوره, کراتینین, قند و بعضی ازمواد دیگر بنا از اصل انتشار از آن بگذرند.

عمل دیالیز برایکسانی که کلیه خود را ازدست داده اند, معمولا هفته ای دو الی سه بار و هر دفعه سه الی شش ساعت انجام می شود.دستگاه دیالیز معمولا حدود 120 لیتر خون رادر هفته تصفیه می کند, در حالیکه برای کلیه طبیعی این مقدار حدود 1200 لیتر خون در هفته می‌باشد. به خاطر طبیعت تناوبی و راندمان پایین کلیه مصنوعی سطح اوره در خون متغیر و معمولا بالاست.

دیالیز بر سه اصل استوار است

پدیده انتشار (Diffusion)و اسمز(Osmosis) و اولترافیلتراسیون (UltraFiltrasion).

انتشار یعنی حرکت ذرات از یک ناحیه با غلظت زیاد به ناحیه‌ای با غلظت کمتر. در بدن انتشار معمولا از طریق یک غشاء نیمه تراوا انجام می شود. انتشار باعث حرکت اوره, کراتینین و اسید اوریک از خون بیماران بهداخل محلول دیالیز می شودهمین اصل در مورد حرکت یونهای پتاسیم نیز صادق است.

گرچه غلظت گلبول قرمز و پروتئین درخون بالاست اما این مولکول ها به قدری بزرگ هستند که ازمیان سوراخ‌های غشاء عبور نمی کنند , بنابراین از خون خارج نمی شوند.

پدیده اسمز یعنی حرکت آب از یک غشاء نیمه تراوا از ناحیه با غلظت پایین به ناحیه‌ای با غلظت بالاتر. اسمز مسوول برداشت مایع اضافی از بدن بیمار می باشد.

اولترافیلتراسیون یعنی حرکت مایع ازمیان یک  غشاء نیمه تراوادر نتیجه یک اختلاف فشار مصنوعی.اولترافیلتراسیون در برداشت مایع مؤثرتر از اسمز عمل می کندو در همودیالیز به همین منظور به کارمی‌رود.